Bezoek op locatie in Bari, Italië

Het derde projectbezoek op locatie vond plaats in Bari in Italië, van 28 t/m 30 juni. Het was gericht op de modelpraktijk Su.Pr.Eme van het project ‘Obstakels rond vaccinatie overwinnen’, een programma dat de rechten veiligstelt van migranten en/of seizoenswerkers uit derde landen die nietaangegeven arbeid verrichten, waarbij gezondheid en maatschappelijke zorg als kerncomponenten zijn geïntegreerd. Deze praktijk is erop gericht om de toegang tot de gezondheidszorg te verbeteren, met inbegrip van de toegang tot COVID-19vaccins.  

De directeurgeneraal van het Regionaal Agentschap voor Gezondheid en Sociale Zaken van Apulië (AReSS) en afgevaardigden van het bestuur van de regio Apulië heetten 23 deelnemers uit 10 lidstaten van de EU welkom. De deelnemers waren vertegenwoordigers van ministeries van volksgezondheid, gezondheidsinstanties, nationale vaccinatiebureaus en apothekers. Het doel van het bezoek was om: 

• inzicht te verwerven in het ‘Su.Pr.Eme’programma en te leren van het succes ervan;  
• het van elkaar leren te bevorderen door kennis en ervaringen uit te wisselen;  
• ideeën te ontwikkelen over hoe zorgprofessionals uit andere lidstaten de praktijk naar hun eigen land kunnen overbrengen. 

Tijdens het bezoek kreeg het AReSS van het Europees Uitvoerend Agentschap voor gezondheid en digitaal beleid (HaDEA) een certificaat van een uitmuntende praktijk uitgereikt. 

Doel

In Italië blijven verschillende fysieke, administratieve en praktische barrières rond vaccinatie bestaan. Tot de belangrijkste barrières rond vaccinatie behoren culturele, taalkundige, logistieke en organisatorische opgaven en ook sociale factoren, bijvoorbeeld dat het moeilijk is om vrij te nemen van het werk, vooral voor werkenden met een laag inkomen of onregelmatig werk. 

Het Italiaanse Ministerie van Gezondheid heeft in 2017 Wet 119/2017 tot wet verheven, waarmee het aantal verplichte vaccinaties werd uitgebreid tot 10. Naast vaccinaties tegen difterie, tetanus, hepatitis B en poliomyelitis zijn nu ook vaccinaties opgenomen tegen de bof, mazelen en rodehond (BMR) en tegen waterpokken, kinkhoest en haemophilus influenzae type b (Hib). Als gevolg daarvan is het verboden dat nietgevaccineerde kinderen tot de leeftijd van 6 jaar voorschoolse vormen van onderwijs volgen. Om ervoor te zorgen dat ouders zich aan de vaccinatieplicht houden, kunnen ze een boete krijgen als ze daar niet aan voldoen. 

Het ‘Su.Pr.Eme’project maakt deel uit van een nationaal initiatief onder leiding van het Ministerie van Sociaal Beleid en Arbeid, directoraatgeneraal Immigratie en Integratiebeleid. Met het project wil de overheid uitbuiting op het werk, de marginalisering en de kwetsbaarheid van migrantenwerkers bestrijden door de uitvoering van een geïntegreerd actieplan. Het project biedt het AReSS de kans om een model van gezondheid en maatschappelijke zorg te ontwikkelen in nietofficiële kampementen. 

De uitvoering van het Apuliëmodel is begonnen in de eerste fase van de COVID-19pandemie, toen de bestaande problemen nog erger werden voor migranten en andere kwetsbare groepen vanwege hun sociaaleconomische status en rechtsstatus en hun beperkte toegang tot de gezondheidszorg. 

De doelstellingen van het project zijn onder andere ervoor te zorgen dat kwetsbare en in een achterstandspositie verkerende mensen worden beschermd en toegang krijgen tot de gezondheidszorg, en ook dat hun algehele gezondheid en leefomstandigheden worden verbeterd. Het doel van het project is in het bijzonder om: 

• de transformatie van kampementen te bevorderen tot een vriendelijke leefomgeving die voldoet aan een acceptabele levensstandaard; 
• diensten op maatschappelijk gebied en het gebied van gezondheid, arbeid, mobiliteit en cultuur te versterken en ook te stimuleren dat de migranten deelnemen aan de lokale gemeenschap;  
• de capaciteit te versterken om de aanwezigheid van een groot aantal migranten die in kritieke omstandigheden leven in goede banen te leiden, waarbij er sprake kan zijn van schendingen van de mensenrechten en uitbuiting. 

Middelen

Italië verschaft universele gezondheidszorg (de verzorgingsstaat van Beveridge), zodat elke inwoner van Italië toegang heeft tot de gezondheidszorg zonder daarvoor verzekerd te hoeven zijn. Vaccinaties behoren tot de verschafte zorg. De meeste vaccins zijn een onderdeel van het Italiaanse Nationale Vaccinatieplan, behalve de vaccinaties voor de griep en COVID-19.   

Inwoners die geen Italiaans staatsburger zijn kunnen de COVID-19vaccinatie gratis krijgen. Andere vaccinaties kunnen ook gratis zijn, afhankelijk van regionale regelgeving.

Betrokken partijen en uitvoering

Het project maakt deel uit van een nationaal initiatief onder leiding van het Ministerie van Sociaal Beleid en Arbeid, directoraatgeneraal Immigratie en Integratiebeleid. De regio Apulië is de projectleider van de vijf ZuidItaliaanse partnerregio’s (Apulië, Campanië, Basilicata, Calabrië en Sicilië). Bij het project zijn nog andere partners betrokken, zoals de Arbeidsinspectie, het Nationaal Instituut voor Sociale Zekerheid, de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM), het NOVA Onlus Consortium en gespecialiseerde nietgouvernementele organisaties (ngo’s). 

Binnen het project heeft de regio Apulië de veldactiviteiten rondom gezondheid en maatschappelijke gezondheidszorg gedelegeerd aan het Apulische AReSS.

Resultaten

Een Mobiele Poliklinische Unit, die wordt gecoördineerd door het AReSS, voert verschillende interventies uit, waaronder vaccinaties die vooral gericht zijn op preventie, het monitoren van de gezondheid en sociale status van migranten en het verschaffen van zorg. Deze interventies zijn bijzonder belangrijk omdat het voor migrantenpopulaties vaak lastig is om toegang te krijgen tot de Italiaanse gezondheidszorg. De mobiele units worden geactiveerd door overeenkomsten met de lokale gezondheidsinstanties en organisaties uit de derde sector. Deze units werken volgens een weekplanning op van te voren vastgestelde locaties in plattelandsgebieden. Ze functioneren als multidisciplinaire teams door hun combinatie van specialisten op het gebied van de gezondheidszorg en de sociale gezondheid, onder wie ook psychologen, om te voorzien in de voornaamste gezondheidsbehoeften die ze ter plekke hebben vastgesteld. Hierbij staan ze continu in contact met de lokale gezondheidszorg. Door het inzetten van vijf mobiele medische units heeft het project de verspreiding van COVID-19 effectief kunnen indammen in illegale kampementen en ondersteuning geboden aan vaccinatieactiviteiten. 

Op dit moment ondersteunt het programma ongeveer 600 mensen in Apulië. De sterke relatie en het vertrouwen tussen de ngo’s en de migrantengroepen zijn een belangrijke factor in het succes van het programma. Enkele van de betrokken organisaties hebben ervaring als humanitaire organisaties in de gezondheidszorg op grondgebieden buiten de EU die getroffen zijn door conflicten, en met het helpen van daklozen in de stedelijke en grootstedelijke gebieden van Italië. 

De ngo’s bieden richtsnoeren, onderhouden contacten met migranten en bieden steun aan huisartsen. Deze gezamenlijke aanpak levert een bijdrage aan het overbruggen van de kloof tussen migrantengroepen en de gezondheidszorg, en maakt het makkelijker om effectief contact te leggen en zorg te verschaffen.  

In dit project is met succes een geïntegreerd model van maatschappelijke gezondheidszorg ontwikkeld met bijbehorende richtlijnen voor de toepassing ervan, waardoor het leveren van uitgebreide en gecoördineerde zorg makkelijker wordt. Er zijn 4000 folders verspreid met essentiële informatie over hoe mensen ter plaatse toegang kunnen krijgen tot maatschappelijke zorg en gezondheidszorg. Naar schatting hebben zo’n 11.280 mensen gebruikgemaakt van de ondersteunende activiteiten op het gebied van die zorg van het project in Apulië. Van hen voldeden er ongeveer 2100 mensen aan de criteria om voor het project in aanmerking te komen en werden formeel benaderd.