Bezoek op locatie aan Dublin (Ierland)

Het vijfde en laatste bezoek op locatie voor het project ‘Obstakels rond vaccinatie overwinnen’ vond plaats in Dublin, in Ierland, van 4 t/m 6 oktober 2023. Centraal stond een pilotonderzoek waarbij het griepvaccin (influenzavaccin) werd aangeboden aan kinderen op drie basisscholen. De doelgroep bestond uit kinderen en jongeren van 2 t/m 17 jaar.

Het doel van dit bezoek was om:

• inzicht te verwerven in de Ierse praktijk van het aanbieden van influenzavaccinatie aan de kinderen van drie basisscholen en te leren van het succes ervan; 
• het van elkaar leren te bevorderen door ruimte te bieden om kennis en ervaringen uit te wisselen;
• ideeën te ontwikkelen over hoe zorgprofessionals uit andere lidstaten de praktijk naar hun eigen land kunnen overbrengen.

Als onderdeel van het bezoek kreeg het Ierse Nationaal Vaccinatiebureau (National Immunisation Office of NIO) van de directie Volksgezondheid (Health Service Executive of HSE) een certificaat van een uitmuntende praktijk uitgereikt van het Europees Uitvoerend Agentschap voor gezondheid en digitaal beleid (HaDEA).
 

Doel

In Ierland heeft de Adviescommissie Nationale Vaccinatie (National Immunisation Advisory Committee of NIAC) vaccinatie tegen influenza (de griep) aanbevolen voor alle kinderen van 2 t/m 17 jaar tijdens het programma tegen de seizoensgriep van 2021 2022.
 
Het doel was om kinderen te beschermen tegen complicaties die met influenza te maken hebben, de overdracht in de gemeenschap terug te dringen, en de mensen met een hoger risico op een ernstige ziekte hiervoor te behoeden. Het levend verzwakt influenzavaccin (LAIV) werd aanbevolen voor kinderen en jongeren in deze leeftijdsgroep, tenzij er sprake was van een contra indicatie. 

Hoewel kinderen van 2 t/m 17 jaar in aanmerking komen voor het gratis griepvaccin van de directie Volksgezondheid (HSE) dat via de neus wordt toegediend, is de vaccinatiegraad in de gemeenschap relatief laag (minder dan 20%). Om iets aan dit probleem te doen werd er een pilotonderzoek gehouden om het effect te beoordelen van de toediening van het LAIV vaccin op basisscholen. De schoolsetting werd gekozen op basis van robuust internationaal feitenmateriaal waaruit naar voren lijkt te komen dat zo’n setting de deelname aan vaccinatie verhoogt en veilig is voor het vaccineren van grote aantallen leerlingen. Bovendien kent het Schoolvaccinatieprogramma in Ierland enkele stevig verankerde initiatieven waarbij vaccinaties worden aangeboden tegen onder andere de bof, mazelen en rodehond (BMR), tetanus, difterie, kinkhoest, polio (DTaP/IPV), het humaan papillomavirus (HPV9) en meningokokken A, C, W en Y (MenACWY).

Het pilotproject werd uitgevoerd in samenwerking met teams uit de eerstelijnszorg (Community Healthcare Organisations of CHO), waarbij elk team optrad als partner van een basisschool. Er deden drie scholen mee aan het onderzoek, waarin de LAIV vaccinatie werd aangeboden aan in totaal 587 kinderen uit verschillende geografische gebieden.

Betrokken partijen en uitvoering

Het Nationaal Vaccinatiebureau (NIO) is verantwoordelijk voor het in goede banen leiden van de inkoop en distributie van vaccins, het ontwikkelen van scholings- en communicatiemateriaal voor de bevolking en voor de zorgprofessionals die betrokken zijn bij alle nationale vaccinatieprogramma’s die in overeenstemming zijn met het beleid van het Departement Vaccinatie (Department of Immunisation). Alle informatie over vaccinatie is op feiten gebaseerd (evidence based) en wordt kritisch doorgenomen door een panel van vaccinatiedeskundigen van de Adviescommissie Nationale Vaccinatie van het Koninklijk College van Artsen in Ierland (de National Immunisation Advisory Committee of NIAC van het Royal College of Physicians of Ireland).

De Adviescommissie Nationale Vaccinatie (NIAC) is een multidisciplinair orgaan van zorgprofessionals dat richtlijnen opstelt voor de beleidsmakers van het Departement Gezondheid (Department of Health). De NIAC ontwikkelt evidence based aanbevelingen inzake vaccinatierichtlijnen, waarbij ze zich baseert op epidemiologische gegevens en internationale beste praktijken.

De directie Volksgezondheid (HSE) is het orgaan dat de gezondheidszorg en gezondheidsprogramma’s van Ierland operationaliseert en uitvoert, waaronder ook de vaccinatieprogramma’s van de NIAC en het Departement Gezondheid. Het Nationaal Vaccinatiebureau van de HSE houdt toezicht op de inkoop en distributie van vaccins, ontwikkelt informatiebronnen en -materiaal, en biedt scholing aan zorgprofessionals. 

De vaccinatieprogramma’s worden centraal gepland op nationaal niveau en uitgevoerd door operationele leidinggevende teams in het hele land. Het Ierse zorgstelsel bestaat uit negen eerstelijnsorganisaties, de eerdergenoemde Community Health Organisations, en zeven Ziekenhuisgroepen. Het schoolvaccinatieprogramma wordt uitgevoerd op regionaal niveau, door lokale schoolvaccinatieteams te mobiliseren. Het Nationaal Vaccinatiebureau biedt ondersteuning aan het pilotprogramma, onder andere door voorlichtings- en scholingsmateriaal te ontwikkelen en klinische ondersteuning te bieden.

Middelen

Het Departement Gezondheid financiert de vaccinatieprogramma’s in Ierland en wijst de begrotingsmiddelen toe voor het vaccinatiebeleid dat is ontwikkeld volgens de richtlijnen en aanbevelingen van de Adviescommissie Nationale Vaccinatie (NIAC). Alle aanbevolen vaccins voor kinderen en adolescenten die zijn opgenomen in het vaccinatieschema worden gratis aangeboden, zowel het vaccin zelf als de administratiekosten. De vaccins die door het Schoolvaccinatieprogramma worden gegeven zijn (ook) gratis.

De Schoolvaccinatieprogramma’s worden rechtstreeks op scholen gehouden, met inbegrip van scholen voor bijzonder onderwijs (voor kinderen met zogenoemde Bijzondere Onderwijsbehoeften). Anderzijds krijgen kinderen die thuisonderwijs krijgen de vaccinaties via de eerstelijnsgezondheidszorg. Deze vaccinaties worden toegediend door speciaal daartoe aangewezen professionals, onder wie artsen en huisartsen, praktijkverpleegkundigen en algemeen verpleegkundigen, waarbij die verpleegkundigen een cruciale rol spelen bij de vaccinatie-inspanningen.

Het schoolvaccinatieteam van de directie Volksgezondheid (HSE) levert jaarlijks toestemmingspakketten voor de ouders/voogden van schoolkinderen. In een toestemmingspakket zit:

• een brief van het Nationaal Vaccinatiebureau;
• informatie over de vaccins die aan het kind worden aangeboden;
• een toestemmingsformulier met envelop om de ingevulde documenten terug te sturen.

De informatie op het toestemmingsformulier voor het kind wordt opgenomen in het schoolvaccinatiesysteem van de directie Volksgezondheid (HSE).
 
Er werd € 10.000 aan middelen beschikbaar gesteld voor deze pilot, een bedrag dat is gebruikt om het opzetten van de klinieken te bekostigen, voor de administratiekosten van het vaccin, de projectondersteuningskosten en een promotiecampagne ter ondersteuning van het pilotprogramma.

Resultaten

Er namen drie basisscholen deel aan het pilotprogramma. Eén school was een onlangs opgerichte school met leerlingen variërend van kleuters tot groep 6 (4 t/m 10 jaar), terwijl de andere twee scholen leerlingen hadden variërend van kleuters tot groep 8 (4 t/m 12 jaar). Aan alle leerlingen op elke school werd het LAIV vaccin aangeboden (N=587).

De algehele vaccinatiegraad van het LAIV vaccin in deze pilot was 63,9% (375/587). Binnen de drie scholen varieerde de vaccinatiegraad tussen de 59,3% en 68,3%. 

De vaccinatiegraad was het hoogste (69,1%) onder de leerlingen van groep 4 (leerlingen van 7 en 8 jaar). 12,4% (73/587) van de leerlingen zei dat ze het griepvaccin van hun huisarts of apotheker hadden gekregen. De vaccinatiegraad van de totale schoolpopulatie waaraan het LAIV vaccin werd aangeboden was 76,3% (448/587). 

17,5% (103/587) van de ouders weigerde toestemming te geven. Voor de overige kinderen die niet op school of door de huisarts/apotheker waren gevaccineerd en van wie de ouders geen toestemming hadden geweigerd, gold dat de ouders het toestemmingsformulier niet hadden teruggestuurd waarmee ze vaccinatie van hun kind toestonden, of dat het kind op de afgesproken dag niet aanwezig was of anderszins niet in staat was om het vaccin te krijgen.
 
Over de totale schoolpopulatie meldde 37,5% (220/587) van de ouders dat hun kind nog nooit eerder een griepvaccin had gehad, één kind had een contra indicatie voor het LAIV vaccin (0,2%), 4,9% (29/587) had een onderliggende medische aandoening en 0,9% (5/587) had een tweede dosis LAIV vaccin nodig. Of er behoefte was aan een tweede dosis LAIV vaccin werd echter niet door alle vaccinatieteams beoordeeld. 

Met 13,5% (79/587) van de ouders die een toestemmingsformulier hadden gekregen moest telefonisch contact worden opgenomen voorafgaand aan de vaccinatiesessie om meer duidelijkheid te krijgen over de informatie die ze hadden gegeven. Er werden geen ongewenste voorvallen (zoals vaccinfouten) gemeld.

De resultaten van het pilotprogramma waren veelbelovend en gaven een aanzienlijke toename van de griepvaccinatiegraad aan binnen de schoolpopulaties (63,9%) vergeleken met de populatie daarbuiten (12,4%). Hiermee werd het positieve effect aangetoond van de op scholen gebaseerde benadering op de vaccinatiepercentages van de deelnemende scholen.

Al met al bieden de bevindingen uit het pilotonderzoek waardevolle inzichten in het potentieel van een op scholen gebaseerd vaccinatieprogramma om de griepvaccinatiegraad van kinderen in Ierland te verbeteren. Deze resultaten leveren een bijdrage aan de voortgezette inspanningen om vaccinatiestrategieën te versterken en de gezondheid van de bevolking te verbeteren.

Voor het griepseizoen 2023 2024 zullen de mobiele vaccinatieteams van de directie Volksgezondheid (HSE) het nasaal griepvaccin aanbieden aan alle kinderen in groep 2 (de senior infants) op gewone basisscholen en alle kinderen van de basisschoolleeftijd in het bijzonder onderwijs in Ierland. Dit zal de komende jaren worden geëvalueerd en uitgebreid met het oog op het aanbieden van het nasaal griepvaccin aan alle schoolgaande kinderen in de basisschoolleeftijd.