Επιτόπια επίσκεψη στη Μούρθια, Ισπανία

Η πρώτη επίσκεψη για το έργο πραγματοποιήθηκε στη Μούρθια της Ισπανίας από τις 31 Μαΐου έως τις 2 Ιουνίου 2023. Εστίασε στην υποδειγματική πρακτική «Πρόγραμμα σχολικού εμβολιασμού στην Περιφέρεια της Μούρθια» για την Υπέρβαση των εμποδίων στον εμβολιασμό. Αυτή η πρακτική έχει στόχο να βελτιώσει τον εμβολιασμό κατά του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) και της μηνιγγίτιδας, και απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας 11 ετών. 

Η Υπηρεσία Υγείας της Μούρθια καλωσόρισε 27 συμμετέχοντες από 15 διαφορετικά κράτη μέλη της ΕΕ στη Μούρθια. Οι συμμετέχοντες εκπροσωπούσαν υπουργεία υγείας, ιδρύματα υγείας και εθνικά γραφεία ανοσοποίησης. Στόχος της επίσκεψης ήταν: 

• η ενημέρωση για το πρόγραμμα σχολικού εμβολιασμού και η εξαγωγή διδαγμάτων από την επιτυχία του 
• η προώθηση της αμοιβαίας μάθησης μέσω των ανταλλαγών μεταξύ ομοτίμων 
• η ανάπτυξη ιδεών για το πώς να μεταφερθεί η πρακτική σε άλλα κράτη μέλη 

Στη διάρκεια της τριήμερης επίσκεψης, οι συμμετέχοντες ενημερώθηκαν από το Υπουργείο Υγείας για το πρόγραμμα ανοσοποίησης της Ισπανίας και έμαθαν περισσότερα από τη στρατηγική εμβολιασμού της Μούρθια κατά της ευλογιάς των πιθήκων. Οι συμμετέχοντες παρακολούθησαν, επίσης, την προετοιμασία του σχολικού εμβολιασμού από νοσηλευτές και έμαθαν περισσότερα για την κατ’ οίκον χορήγηση των εμβολίων. Τέλος, παρακολούθησαν εργαστήρια προκειμένου να ανταλλάξουν ιδέες για το πώς μπορεί να εφαρμοστεί η πρακτική σε άλλα κράτη μέλη.  

Στη διάρκεια της επίσκεψης, ο Ευρωπαϊκός Εκτελεστικός Οργανισμός για την Υγεία και τον Ψηφιακό τομέα (HaDEA) απένειμε στο Υπουργείο Υγείας της Μούρθια ένα πιστοποιητικό εξαιρετικής πρακτικής.

Στόχος

Η Ισπανία έχει υψηλά ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης, παρά το γεγονός ότι οι εμβολιασμοί δεν είναι υποχρεωτικοί. Το ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης για τον HPV είναι 91% για ολόκληρη τη χώρα. Στην περίπτωση της μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου, η επίτευξη ενός υψηλότερου ποσοστού εμβολιαστικής κάλυψης (>85%) για τη δόση που δίνεται στα παιδιά στην ηλικία των 11 ετών είναι απαραίτητη, για να αποφευχθεί η επανεμφάνιση περιστατικών μηνιγγίτιδας C και να προληφθούν τα περιστατικά εξαιτίας άλλων οροομάδων (A, W, Y). 

Ο εμβολιασμός βρεφών και παιδιών διενεργείται συνήθως σε ένα κέντρο υγείας ή τακτικό σημείο εμβολιασμού, ως μέρος του προγράμματος φροντίδας για υγιή παιδιά και εφήβους (Programa de Atención al Niño y Adolescente, PANA). Στα πρώτα χρόνια ζωής του παιδιού, το ποσοστό συμμετοχής στις ιατρικές εξετάσεις που περιλαμβάνει το PANA είναι πολύ υψηλό. Μόλις το παιδί φτάσει στην ηλικία των 11 ετών, η συμμετοχή στους τακτικούς ελέγχους υγείας πέφτει περίπου στο 60%. Το πρόγραμμα σχολικού εμβολιασμού στην Περιφέρεια της Μούρθια, στην Ισπανία, έχει στόχο να βελτιώσει τα ποσοστά εμβολιασμού για τον HPV και τη μηνιγγίτιδα.

Φορείς που συμμετέχουν και εφαρμογή

Για να προωθηθεί η προσβασιμότητα και η ισότητα, τα σημεία εμβολιασμού μεταφέρονται από τα κέντρα υγείας στα σχολεία. Στο πρόγραμμα σχολικού εμβολιασμού συμμετέχουν η Γενική Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας και Εθισμών (Dirección General de Salud Pública y Adicciones, DGSPyA), η Υπηρεσία Υγείας της Μούρθια (Servicio Murciano de Salud, SMS), το Υπουργείο Παιδείας της Μούρθια, και διευθυντές και δάσκαλοι σχολείων. Οι γονείς των παιδιών που είναι προγραμματισμένα για εμβολιασμό συμμετέχουν επίσης στη διαδικασία: λαμβάνουν μια ενημερωτική επιστολή και ένα έντυπο συγκατάθεσης που πρέπει να συμπληρώσουν και να επιστρέψουν στο σχολείο. Ένα ενημερωτικό πακέτο που περιλαμβάνει το έντυπο συγκατάθεσης είναι διαθέσιμο σε αρκετές γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων των αραβικών για την αραβόφωνη κοινότητα της Μούρθια. 

Οι σχολικοί εμβολιασμοί διοργανώνονται από την Υπηρεσία Υγείας της Μούρθια και την DGSPyA. Νοσηλευτές από τα κέντρα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας βρίσκονται σε επαφή με τα σχολεία και προετοιμάζουν τον σχολικό εμβολιασμό κατά του HPV και της μηνιγγίτιδας. Οι γονείς δίνουν τη γραπτή συγκατάθεσή τους, εάν θέλουν να εμβολιαστεί το παιδί τους. Οι διευθυντές και οι δάσκαλοι των σχολείων υποστηρίζουν το έργο συλλέγοντας τα έντυπα συγκατάθεσης. 

Την ημέρα του εμβολιασμού, οι νοσηλευτές ετοιμάζουν στο σχολείο μια αίθουσα εμβολιασμού. Οι δάσκαλοι φέρνουν τα παιδιά από τις τάξεις τους για να εμβολιαστούν και παρακολουθούν την αντίδρασή τους στο εμβόλιο για 30 λεπτά μετά τον εμβολιασμό. Οι νοσηλευτές καταχωρίζουν, κατόπιν, τον εμβολιασμό στο ψηφιακό μητρώο και ενημερώνουν τους γονείς/κηδεμόνες εάν για οποιονδήποτε λόγο το παιδί δεν εμβολιάστηκε (π.χ. λόγω ασθένειας). Οι ομάδες εμβολιασμού έρχονται σε επαφή με τους γονείς και τους κηδεμόνες των παιδιών που έχουν καταχωριστεί ως ανεμβολίαστα στη βάση δεδομένων εμβολιασμού για την ηλικιακή ομάδα τους. Η επικοινωνία με όσους διαμένουν στην περιοχή του κέντρου υγείας μπορεί να γίνει άμεσα μέσω τηλεφώνου, ταχυδρομικώς ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Η επικοινωνία με τους γονείς των ανεμβολίαστων παιδιών που διαμένουν σε περιοχές πέρα από τα όρια αρμοδιότητας του κέντρου υγείας γίνεται από το περιφερειακό Πρόγραμμα Εμβολιασμού.

Πόροι

Το «Πρόγραμμα σχολικού εμβολιασμού στην περιφέρεια της Μούρθια» στηρίζεται από περιφερειακά κονδύλια.  

Μαζί με τη βοήθεια των νοσηλευτών και των δασκάλων, το πρόγραμμα απαιτεί χωροταξικούς πόρους, όπως αίθουσες εμβολιασμού και παρακολούθησης μετά τον εμβολιασμό. Η ομάδα εμβολιασμού αποτελείται από δύο νοσηλευτές που έχουν εφοδιαστεί με ιατρικό εξοπλισμό, ο οποίος περιλαμβάνει στηθοσκόπιο, πιεσόμετρο, συσκευές παρακολούθησης της γλυκόζης του αίματος, εξοπλισμό διαχείρισης αναπνευστικών οδών, συμπεριλαμβανομένων ασκών αναζωογόνησης και στοματοφαρυγγικών αεραγωγών Guedel, υλικών καθετήρα και φαρμάκων.

Αποτελέσματα

Παρέχοντας τον εμβολιασμό απευθείας στα σχολεία, η πρακτική εξαλείφει τα εμπόδια για τους γονείς που αντιμετωπίζουν δυσκολίες με τα συστήματα κράτησης ή τα ωράρια λειτουργίας των κέντρων υγείας. Προσφέρει εύκολη πρόσβαση και σαφή ενημέρωση για τις ευκαιρίες εμβολιασμού. 

Το ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης για την τρίτη δόση του εμβολίου κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου οροομάδας C έφτασε το 91%-93% στα παιδιά που γεννήθηκαν την περίοδο 2004-2005 (εμβολιάστηκαν στα σχολεία), ενώ το πιο πρόσφατο ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης εναντίον του μηνιγγιτιδόκοκκου ACWY έφτασε περίπου στο 90%. Για τον HPV, η κάλυψη με δύο δόσεις το 2020 και το 2021 κυμαίνεται μεταξύ 85% και 95%, ενώ το ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης που επιτεύχθηκε στα παιδιά που γεννήθηκαν το 1994 (και εμβολιάστηκαν σε κέντρα υγείας) ήταν μόνο 62,3%. Με τον σχολικό εμβολιασμό, τα περιστατικά μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου έπεσαν από 29 περιστατικά μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου C το 1996 σε 2 περιστατικά την περίοδο 2020-2021. Υπήρξε, επίσης, πτώση στα περιστατικά μηνιγγιτιδοκοκκικής νόσου στις άλλες οροομάδες που περιλαμβάνονται στο τετραδύναμο εμβόλιο.